woensdag 25 mei 2016

Het ontstaan van de achternaam Bijl de Vroe

Een samengestelde voornaam leidde in het verleden soms tot het ontstaan van een dubbele achternaam, zoals bij de familie Bijl de Vroe. Op 7 november 1762 is te Woudrichem gedoopt (DTB 2): Govert de Vroe Bijl, zoon van Johan de Vroe en Anna Maria ten Hagen:


Doopheffers zijn: Jacob ten Hagen en Neeltje Bijl. De doopheffers zijn waarschijnlijk de grootouders van moederskant van de dopeling (zie Nederlands Patriciaat 1966, pag. 391). De dopeling heeft zijn voornaam Bijl dus te danken aan de grootmoeder van moederskant. De dopeling heet voluit Govert de Vroe Bijl de Vroe. Als hij voor de eerste keer trouwt (ondertrouw Den Haag 31 juli 1785) met Susanna Elizabeth Lemmers noemt hij zich Govert Bijl de Vroe:

Als hij op 2 januari 1841 voor de tweede keer trouwt te Kortenhoef, met Barbara Arnolda Flora Nassau la Lecq, zich noemende en schrijvende Barbara Arnolda Flora van Nassau la Lecq heet hij Govert de Vroe Bijl, zich noemende en schrijvende Govert Bijl de Vroe:


En ook als Govert op 28 november 1850 te Loenen overlijdt, vermeldt zijn overlijdensakte als zijn naam Govert de Vroe Bijl, zich noemende en schrijvende Govert Bijl de Vroe:


woensdag 18 mei 2016

Samengestelde voornamen in doopboeken van nederduits-gereformeerde gemeenten (2)

(vervolg)

A3 samengestelde voornaam bestaat uit gewone voornaam + achternaam 1 + achternaam 2

A31 Achternaam 1 is patroniem afgeleid van de voornaam van het kind!, Achternaam 2 is patroniem van onbekende herkomst.

Gedoopt Veen 21 oktober 1770 Joost Joosten Gerards, zoon van Jan van Rijswijk en Petronella Vos:

B Kinderen van ongehuwde moeders

B1 samengestelde voornaam bestaat uit gewone voornaam + achternaam vader

Gedoopt Veen 17 oktober 1751 Govert Kuijpers, zoon van Emmeke Godschalk onwettig, Govert Kuijpers is de vader


De vraag is hoe deze kinderen verder door het leven gaan. Van één kind is mij dat bekend:

Gedoopt Veen 19 september 1773 Tonis de Jong, onwettige zoon van Tonis de Jong en Antonia Verbeek:

Hij overlijdt als Tonis de Jong Verbeek te Veen op 16 september 1863, oud 90 jaar, zoon van Antonia Verbeek! Tonis de Jong wordt niet als vader vermeld in de overlijdensakte, de voornamen van de overledene zijn dus Tonis de Jong:


B2 samengestelde voornaam bestaat uit een gewone voornaam + achternaam van onbekende herkomst, mogelijk de achternaam van de vader van het kind:

gedoopt Veen 8 augustus 1763 Pieter van der Hart, onwettige zoon van Anna van Genderen:


In doopboeken van andere nederduits-gereformeerde gemeenten zijn nog meer varianten van samengestelde voornamen aangetroffen, daarover meer in volgende blogs.

woensdag 11 mei 2016

Samengestelde voornamen in doopboeken van nederduits-gereformeerde gemeenten (1)

Normaal gesproken heeft een kind dat gedoopt wordt een of meer gewone voornamen. En met gewone voornamen bedoel ik dan Jan, Peter, Elsje, Maria Elisabeth, Johannes, e.d. In doopboeken van nederduits-gereformeerde gemeenten worden echter heel vaak voornamen van kinderen vermeld, die samengesteld zijn: zij bestaan uit een combinatie van gewone voornamen en achternamen, welke achternamen eventueel ook patroniemen kunnen zijn. Dit verschijnsel doet zich alleen voor in doopboeken van nederduits-gereformeerde gemeenten, en niet bij doopboeken van rooms-katholieke parochies. Ik hanteer als definitie: Een samengestelde voornaam is een voornaam, die bestaat uit een combinatie van één of meer gewone voornamen en één of meer achternamen (kunnen ook patroniemen zijn). Samengestelde voornamen komen overigens niet in alleen in doopboeken voor, maar tot ver in de 19e eeuw ook nog in geboorteregisters van de burgerlijke stand. Door het gebruik van samengestelde voornamen zijn in de loop van de 19e eeuw dubbele achternamen ontstaan, die het feitelijk niet hadden mogen worden. Ter illustratie volgt nu een aantal voorbeelden uit het nederduits-gereformeerd doopboek van Veen (Noord-Brabant) over de jaren 1649-1810 (DTB 1 Veen). Meestal hebben kinderen in dit doopboek één of soms twee of drie gewone voornamen, dat verandert in 1685. Sindsdien worden er vaak kinderen gedoopt met samengestelde voornamen.

Welke varianten heb ik in dit doopboek aangetroffen?

Ik maak een onderscheid tussen wettige kinderen (A) en kinderen van ongehuwde moeders (B)

A wettige kinderen

A1 samengestelde voornaam bestaat uit een gewone voornaam + achternaam

A11 De achternaam is een patroniem, afgeleid van vaders voornaam

Op 22 april 1707 is gedoopt: Gerrit Geldens, zoon van Gelden Pruijsser en Neeltje Daemen:

A12 De achternaam is een patroniem, niet afgeleid van vaders voornaam

Op 15 april 1685 is gedoopt: Hendrick Leenderssen, zoon van Willem Wouters voor de Wind en Emmeke Hindriks van Tiffelen:



A13 De achternaam is achternaam van de moeder

Op 5 april 1739 is gedoopt: Joannes Oosterling, zoon van Cornelis van Leeuwen en Agnesia Oosterling:


A14 De achternaam is van onbekende herkomst

Op 24 februari 1732 is gedoopt: Gerrit Krom, zoon van Korstiaan Blanken en Geertrui van Emmikhoven:


A15 Een bijzonder geval betreft een tweeling waarbij elk kind een andere samengestelde voornaam heeft bestaande uit een gewone voornaam en een achternaam:

Op 8 januari 1747 zijn gedoopt: Sijmon van der Stelt en Johanna van Veen, zoon en dochter van Sijmen Doudijns en Johanna van Veen:


A2 samengestelde voornaam bestaat uit een gewone voornaam + achternaam + gewone voornaam, waarbij de achternaam de achternaam van de moeder is:

Op 31 juli 1746 is gedoopt: Gillis Beverloo Abraham, zoon van Benjamin Fundam en Wilhelmina Beverloo:







(wordt vervolgd)

donderdag 5 mei 2016

Vondelingen in Amsterdam in 1816 (4)

In deze laatste bijdrage over Amsterdamse vondelingen volgen nu enige huwelijken van die vondelingen. Van Maria Elisabeth Johanna Mulder geboren 12 april 1816, dochter van Maria Mulder, is een geboorteakte bekend en een vondelingakte. Zij wordt op 5 juni 1816 als vondeling ingeschreven in het geboorteregister:


Als zij op 24 november 1841 te Amsterdam trouwt met Johannes Bernardus Verbruggen, overlegt zij haar geboorteakte:


Anders ligt het bij Gerrit van der Meij. Hij wordt op 11 oktober 1816 geboren als kind van Catharina van der Meij. Op 4 november 1816 wordt hij ook ingeschreven als vondeling oud zijnde drie weken:


Als hij op 3 augustus 1842 te Amsterdam trouwt met Petronella Johanna Schippers overlegt hij niet zijn geboorteakte, maar de vondelingakte:


Een speciaal geval is het volgende. Johan Andreas Gebhard wordt op 1 juni 1816 geboren als zoon van Johan Andries Gebhard en Geertje Hofman echtelieden. Hij wordt op 24 juni 1816 nogmaals ingeschreven, maar deze keer als vondeling met iets andere voornamen nl. Jan Andreas.



Als hij op 17 maart 1858 te Amsterdam trouwt met Willemijntje Beenakker heet hij Johan Andreas Gebhard (de namen uit zijn geboorteakte) maar hij overlegt zijn vondelingakte (met de verkeerde namen!), zie het hiernavolgende extract: