donderdag 28 mei 2015

Erkenning van gehuwde kinderen (1)

Erkenning van voorechtelijke kinderen bij een huwelijk komt zeer vaak voor. Minder alledaags is, dat de te erkennen kinderen zo oud zijn, dat zij al gehuwd zijn! Zo'n geval deed zich in 1864 in Ooststellingwerf in Friesland voor. De geschiedenis begint met Attje Reinders van der Veer die in Opsterland als ongehuwde moeder acht kinderen krijgt in de jaren 1818-1839. Bij haar eerste drie kinderen heet zij Attje Reinders, maar bij de overige vijf Attje Reinders van der Veer. Haar oudste kind Jurjen wordt op 13 oktober 1818 geboren:


Jan Jurjens Kasemier van den Berg (de latere echtgenoot van de moeder) verklaart vader te zijn van het kind. Jurjen overlijdt op 10 maart 1830 te Opsterland:


Dan volgen nog: Wimke, geboren 30 oktober 1820; Reinder, geboren 8 mei 1823; Sierd, geboren 26 oktober 1825; Dieuwke, geboren 23 september 1828 (overleden Opsterland 12 december 1831) en Jurgen, geboren 27 oktober 1832. Bij deze vijf kinderen verklaart Jan Jurjens Kasemier van den Berg steeds de vader te zijn van het kind. Dan volgen er nog twee kinderen. In hun geboorteakten wordt Attje Reinders van der Veer ten onrechte de huisvrouw genoemd van Jan Jurjens Kasemier van den Berg. Luit wordt op 17 augustus 1835 geboren:


Luit overlijdt op 18 februari 1836 te Opsterland. De jongste zoon Luitzen wordt op 28 april 1839 geboren:


Ruim 25 jaar na de geboorte van het jongste kind besluiten Jan Jurjens Kasemier van den Berg en Attje Reinders van der Veer te gaan trouwen. Hij is inmiddels 69 jaar, zij 70 jaar. Het huwelijk vindt op 24 december 1864 plaats te Ooststellingwerf:


Bij dat huwelijk worden hun dan nog in leven zijnde vijf kinderen gewettigd, maar er is iets misgegaan. Als we de huwelijksakte mogen geloven, wordt zoon Jurjen, geboren 13 oktober 1818 gewettigd, maar die was al in 1830 overleden, dat had dus moeten zijn: Jurjen, geboren 27 oktober 1832!! Opvallend is verder, dat vier van de vijf kinderen bij het huwelijk van hun ouders zelf al getrouwd zijn: Dochter Wimke trouwt op 24 november 1844 te Ooststellingwerf met Jan Pieters van der Ploeg. Zoon Reinder trouwt op 8 juni 1851 te Ooststellingwerf met Rigtje Durks Hoekstra. Zoon Sierd trouwt op 26 januari 1858 te Ooststellingwerf met Albertje Roels van Houten. Zoon Jurgen trouwt op 13 mei 1864 te Ooststellingwerf met Sara Graanstra. De jongste zoon Luitzen trouwt op 15 januari 1869 te Ooststellingwerf met Sipkjen de Groot. Alle kinderen trouwen met de achternaam van den Berg, de naam, die ze al bij hun geboorte hebben gekregen. Jan Jurjens Kasemier van den Berg overleed op 4 mei 1877 te Ooststellingwerf, Attje van der Veer overleed aldaar op 8 augustus 1878.

donderdag 21 mei 2015

Twee exgenoten trouwen op dezelfde dag met een andere partner

Dat echtelieden gaan scheiden is op zich niet zo bijzonder. Maar het zal dan toch niet zo vaak voorkomen, dat de gescheiden partners op dezelfde dag hertrouwen met een nieuwe partner. Zo'n geval deed zich in de negentiende eeuw in Rotterdam voor. Op 23 juni 1852 trouwen te Rotterdam: Johannes Wilhelmus van den Berg en Johanna Elisabeth Randoe:


De echtscheiding van deze echtelieden is op 12 maart 1875 ingeschreven in het huwelijksregister van Rotterdam:


Nog in datzelfde jaar hertrouwt Johannes Wilhelmus van den Berg op 3 november 1875 te Rotterdam met Johanna Pieternella Faasen:


En op diezelfde derde november 1875 hertrouwt ook te Rotterdam Johanna Elisabeth Randoe met Johann Christian Hahn:


Deze zeker niet-alledaagse gebeurtenis was voor De Tijd aanleiding om op 6 november 1875 het volgende verhaal te publiceren:


donderdag 14 mei 2015

Patroniemen als voornamen (2)

Nu volgen enige voorbeelden van patroniemen als voornaam uit de periode vanaf 1811, het jaar, waarin de burgerlijke stand is ingevoerd. Op 18 september 1825 is te Baardwijk geboren: Cornelis Antonisse, zoon van Hendrik Joannes Deckers en Catharina de Weert:


Bij meisjes worden zelden patroniemen als voornaam gebruikt. Een van de zeldzame voorbeelden betreft Maria Adriaanse Coevoets, die op 14 december 1829 te Hoeven is geboren, dochter van Pieter Coevoets en Cornelia Kersemans:


Op 10 september 1841 is te Drongelen geboren: Jan Willemse, zoon van Arie de Graaff en Elisabeth Branderhorst:


Op 30 april 1867 is te Wijk geboren: Aart Leendertse, zoon van Jan van Rijswijk en Adriana Verbeek:


Het mij tot nu toe bekende meest recente voorbeeld betreft Tiele Janse, geboren Woudrichem 18 mei 1889, zoon van Rokus Ottevanger en Jannigje Willemina ten Hagen:


donderdag 7 mei 2015

Patroniemen als voornamen (1)

Het komt niet zo heel vaak voor, dat patroniemen als Jansse en Peeters als voornaam worden gebruikt. Maar in sommige doopboeken uit de achttiende en negentiende eeuw gebeurt dat wel. Het gaat dan uitsluitend om doopboeken van de nederduits-gereformeerde gemeenten. Het eerste voorbeeld komt uit het doopboek van Almkerk (DTB 1). Op 18 december 1735 wordt aldaar gedoopt: Hendrik Mattijsse, zoon van Willem Hendrixe van Gorp en Anna de Bruijn:


Niet duidelijk is waarom de tweede voornaam niet gewoon Mattijs is. Zo'n patroniem als voornaam schept verwarring. De dopeling heet Hendrik Mattijsse van Gorp en je zou zo maar kunnen denken, dat zijn vader dus Mattijs heet, maar dat is niet zo: zijn vader heet Willem!

Op 25 december 1745 is te Klundert gedoopt (DTB 3): Pieter Cornelisse, zoon van Joseph Laforet en Maria van Toren:


Ook nu is niet duidelijk waar de tweede voornaam vandaan komt.

Op 25 juli 1756 is te Dongen gedoopt (DTB 13): Jacob Peeterse, zoon van Wouter Venis en Adriana Witte:


Bij de doop van Fop Peeterse te Giessen op 11 september 1803 (DTB 1), zoon van Hardenburg Daggelders en Maike van Pelt, is wél duidelijk waar zijn voornamen vandaan komen, als getuige treedt op: Fop Peeterse Daggelders. De voornaam én het patroniem van de getuige zijn beiden als voornamen gebruikt voor de dopeling:


Tenslotte nog een voorbeeld uit het doopboek van Aalburg (DTB 1 Wijk). Op 10 juni 1792 wordt aldaar gedoopt: Jan Pieterse, zoon van Gerrit de Graaf en Maijke Blijenberg:


Je zou denken dat het gebruik van patroniemen als voornaam sinds de invoering van de burgerlijke stand in 1811 afgelopen is. Niets is minder waar: Zelfs tot ver in de tweede helft van de negentiende eeuw komen patroniemen als voornaam voor. Hierover meer in het blog van volgende week.