Enkele bijzondere gevallen van overlijden op of rond de Bult te 's-Hertogenbosch

Op 5 april 1852 overleed te 's-Hertogenbosch in het gehucht den Bult: Petrus van Eupen, r.k. priester, oud 36 jaar, geboren te Gemert en wonende te Berlicum:

Eén van de aangevers van het overlijden is een officier van justitie, hetgeen suggereert dat er iets bijzonders aan de hand is geweest, en dat blijkt uit een bericht in het Algemeen Handelsblad van 7 april 1852:

Op 3 maart 1854 overleed in het gehucht den Bult: Machiel Cohen Wessel, zonder beroep, 49 jaar, geboren te Amsterdam en wonende te 's-Hertogenbosch in de Ridderstraat:

In de Provinciale Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant (PNHC) van 6 maart 1854 verscheen naar aanleiding van dit overlijden het volgende bericht:

Op 17 januari 1886 overleed op den Steenweg nabij het gehucht den Bult: Johannes Wilhelmus Steenbekkers, oud 27 jaar, conducteur bij den tram, geboren en wonende te 's-Hertogenbosch:

Aangifte van dit overlijden geschiedde door een commissaris van politie en een adjunct-inspecteur van politie, hetgeen ook nu suggereert, dat er iets aan de hand moet zijn geweest rond het overlijden en dat blijkt uit een bericht in de PNHC van 19 januari 1886:

Op 15 april 1891 overleed op de Hinthamersteenweg te 's-Hertogenbosch: Franciscus Johannes Hubertus Heesen, voerman, oud 48 jaar, geboren te Maashees en wonende te Oss:

Een van de aangevers van dit overlijden was een adjunct-inspecteur van politie, hetgeen iets bijzonders suggereert rond het overlijden en dat blijkt ook nu uit een bericht in de PNHC van 17 april 1891:

Geboren op den Bult te 's-Hertogenbosch

In 's-Hertogenbosch wordt vanaf 1811 in een geboorteakte het adres van het huis vermeld, waarin het kind is geboren. Dat adres bestaat meestal uit een straatnaam, gevolgd door een wijkletter en een huisnummer. Er zijn echter uitzonderingen. In een 18-tal geboorteakten die tussen 1813 en 1881 zijn ingeschreven wordt vermeld, dat een kind is geboren op den Bult, tot 1870 echter zonder vermelding van wijkletter en huisnummer. De nadere aanduiding van het adres was tot 1870 blijkbaar overbodig: Iedere Bosschenaar kende den Bult. Het eerste kind dat op den Bult wordt geboren is Guiellemine Vissers, geboren 1 maart 1813. Haar vader Theodore Vissers is van beroep cabaretier, het Franse woord voor kroegbaas. De Franstalige geboorteakte vermeldt als geboorteadres den Bult onder de jurisdictie van 's-Hertogenbosch:

In 1835 wordt de juiste ligging van den Bult iets duidelijker aangegeven. De geboorteakte van Lucia Vissers, geboren 4 februari 1835, vermeldt als geboorteadres den Bult bij Hintham onder deze stad:

Tot ver in de 19e eeuw hoorde het dorp Hintham voor het grootste gedeelte onder Rosmalen. Er stonden echter ook twee Hinthamse huizen onder het zogeheten vrijdom van 's-Hertogenbosch, één daarvan was den Bult. Sinds 1868, bij de geboorte van Johanna Maria van Erp op 12 juni, wordt den Bult een gehucht genoemd:

Sinds 1870 wordt den Bult ingedeeld bij wijk E, zoals blijkt uit de geboorteakte van Catharina Trügg, zij is geboren op 6 januari 1870 in het gehucht den Bult wijk E nummer 323:

Tot 1880 bleef den Bult ingedeeld bij wijk E. Daarna wordt den Bult een onderdeel van wijk K. In 1880 wordt Maria Catharina Langenhuizen op 1 januari 1880 geboren in het gehucht den Bult wijk K nummer 106:

De laatste vermelding van een geboorte op den Bult betreft de geboorte van Jan Hendrik Trügg op 7 mei 1881, als adres wordt dan het gehucht den Bult wijk K nummer 108 vermeld:

Om enig idee te hebben van de juiste ligging van den Bult volgt hier een fragment van het kadastrale minuutplan van 's-Hertogenbosch sectie C uit 1832. Den Bult is daar (rechtsonder) duidelijk op aangegeven:

De linkerkant van het fragment is het Noorden. De Bult lag op de hoek van de huidige Graafseweg en de Boterweg. Boven in het midden ziet u het tweede huis in het Bossche gedeelte van Hintham.

Twaalf zoons op een rij

Er zijn talloze voorbeelden van grote gezinnen te vinden. Maar grote gezinnen, waarin twaalf opeenvolgende kinderen allen zoons zijn, zijn tamelijk zeldzaam Ik heb er twee kunnen vinden. In de Provinciale Drentsche en Asser Courant van 12 januari 1886 wordt het volgende vermeld:

Nader onderzoek heeft geleerd dat er na de elfde zoon nóg een zoon is geboren:

Uit het huwelijk van Berend Hendrik Groen en Maria Elisabeth Hake (gehuwd Odoorn 10 februari 1865) zijn te Odoorn de volgende kinderen geboren:

1   Jan Willem, geboren 20 januari 1866
2   Jan Kasper, geboren 18 september 1867
3   Jan Geert, geboren 27 december 1869, overleden 28 maart 1872
4   Jan Friederik, geboren 16 maart 1872
5   Jan Geert, geboren 13 mei 1874
6   Hendrik, geboren 4 juli 1875
7   Harm, geboren 2 november 1876
8   Stephanus Bernardus, geboren 12 november 1877, overleden 4 mei 1879
9   Stefanus Bernardus, geboren 17 mei 1883, overleden 1 juni 1883
10 Stefanus Bernardus, geboren 12 juli 1884, overleden 28 januari 1886
11 Albertus, geboren 5 januari 1886, overleden 8 januari 1886
12 Stefanus Bernardus, geboren 30 januari 1887, overleden 5 maart 1888

Een tweede voorbeeld van 12 zoons op een rij, kunt u lezen in het Venloosch Weekblad van 19 oktober 1889:

Uit het huwelijk van Huibert van Mastrigt en Elisabeth Clasina Herman (gehuwd Delft 4 oktober 1865) zijn te Delft en Rotterdam de volgende kinderen geboren:

1   Klaas, geboren Delft 5 januari 1867
2   Leendert, geboren Delft 26 oktober 1868
3   Huibregt, geboren Delft 23 maart 1871
4   Jan, geboren Delft 10 april 1873
5   Dirk, geboren Delft 23 maart 1875
6   Jan Frederik, geboren Delft 10 februari 1877, overleden aldaar 11 november 1880
7   Willem Alexander Paul Frederik Lodewijk, geboren Delft 12 juli 1878
8   Laurens, geboren Delft 13 september 1880
9   Jan Frederik, geboren Delft 11 januari 1883
10 Jacob, geboren Rotterdam 5 mei 1884
11 Antonie, geboren Rotterdam 1 mei 1887
12 Willem Frederik George Lodewijk, geboren Rotterdam 14 oktober 1889

Het ontstaan van de achternamen Hofstede Broekman, van Mourik Broekman en de Vries Broekman (3)

Pas zes jaar later komt men erachter, dat de achternaam van de twee broers niet gewijzigd is.  Bij Koninklijk Besluit van 26 april 1905 gebeurt dat alsnog. Dit KB is ingeschreven in het geboorteregister van Vianen van 1905:

Een en ander heeft betekend, dat er in een aantal akten van de burgerlijke stand kantmeldingen vermeld moeten worden, te beginnen met de geboorteakten van  de zeven kinderen van het echtpaar Broekman-van Mourik en de drie kinderen van het echtpaar Broekman-de Vries. Hierbij doet zich het mijns inziens unieke feit voor, dat twee tweelingbroers op verschillende tijdstippen een andere achternaam krijgen:

De geboorteakte van Aleidius Cornelis (akte 13)  bevat ook twee kantmeldingen, de tweede kantmelding is bij de vorige geboorteakte (akte 12) vermeld:

Vervolgens is de huwelijksakte van Johan Frederik Broekman aan de beurt. Hij trouwt op 1 september 1898 te Arnhem met zijn nicht Alida Cornelia Broekman. In de marge van deze huwelijksakte  wordt verwezen naar de naamswijzigingen van bruidegom en bruid in respectievelijk de Vries Broekman en van Mourik Broekman.  In de huwelijksakte wordt vermeld, dat de bruid wél een overlijdensakte van haar vader kan overleggen, maar niet die van haar moeder.

Afschriften van de overlijdensakten van de vader en moeder zijn in het overlijdensregister van Vianen ingeschreven:

Dochter Maria Geertruida Petronella van het echtpaar Broekman-Broekman is op 16 juli 1899 in Den Haag geboren, net vóór de afkondiging van het Koninklijk Besluit.  Ook in haar geboorteakte wordt in de marge verwezen naar de naamswijzigingen van haar vader en moeder:

Michiel Cornelis Hofstede Broekman trouwt op 5 september 1904 te Ginneken met Pauline Hoogkamer. Hun kinderen worden nà de afkondiging van het KB van 26 april 1905 geboren. Je zou dus denken dat de vader dan steeds als achternaam van Mourik Broekman heeft. Maar dat is niet zo.

Uit dit huwelijk zijn geboren:

1             Henri, geboren Nijmegen 1 februari 1906

2             Eelkje Boukje, geboren Gulpen 20 juni 1908

3             Anna Maria Petronella, geboren Apeldoorn 25 februari 1910

4             Louise Cornelia, geboren Borculo 15 mei 1916

In de geboorteakte van Anna Maria Petronella wordt de vader abusievelijk Hofstede Broekman genoemd. Je zou kunnen vermoeden, dat deze fout wordt gecorrigeerd door een vonnis van de rechtbank. Maar dat gebeurt niet. In de marge van de geboorteakte wordt verwezen naar de naamswijziging van de vader in van Mourik Broekman in 1905!! :