donderdag 29 december 2022

Dijkdoorbraak in Lith in 1855: vier volwassenen en drie kinderen (uit één gezin) verdronken (1)

In de nacht van 4 op 5 maart 1855 vond te Lith een dijkdoorbraak plaats, die aan zeven personen het leven kostten. Dankzij de vele berichten in kranten zijn de namen van de zeven slachtoffers vrij eenvoudig te achterhalen. Hier volgt een selectie van de krantenberichten:

Het eerste bericht verschijnt in de  Provinciale Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant (PNHC) van 8 maart 1855:

De PNHC van 12 maart 1855 vermeldt nog meer bijzonderheden, maar geen namen van slachtoffers:

 

In de Provinciale Drentsche en Asser Courant van 14 maart 1855 worden de eerste namen van slachtoffers genoemd, te weten de echtgenote van schipper R. Niltens, zijn drie kinderen en zijn moeder. Zoals later zal blijken is de juiste achternaam van de schipper Nendels en is niet zijn moeder, maar zijn schoonmoeder verdronken :


In De grondwet van 14 maart 1855 worden de namen van het zesde en zevende slachtoffer vermeld: de vrouw van Frans van der Heijde en de vrouw van Gijp van Os: 

PNHC van 15 maart 1855:


 Algemeen Handelsblad van 21 maart 1855:

In het register van overlijden van Lith zijn kort na de datum van de ramp geen overlijdensakten ingeschreven van de zeven slachtoffers. De overlijdensakten zijn pas later ingeschreven (één zelfs pas in 1856!!), zonder vermelding van de juiste overlijdensdatum 5 maart 1855. Uit de berichten in de kranten blijkt niet, dat de slachtoffers pas lang na de ramp zijn gevonden of dat er sprake is geweest van vermissing. 

(wordt vervolgd)

donderdag 22 december 2022

Catharina Huber kreeg er een tweede voornaam bij

Catharina Huber werd op 8 juli 1852 te Kampen geboren, dochter van Johannes Huber en Elizabeth Metzlar:


 Haar moeder overleed te Kampen op 17 juli 1852, nog geen twee weken na de geboorte van Catharina:

Opregte Haarlemsche Courant van 21 juli 1852:
 

Naar aanleiding van dit overlijden wilde vader Johannes Huber ter nagedachtenis aan zijn echtgenote zijn dochter een tweede voornaam Elizabeth geven. Hij diende daartoe een verzoek in bij de rechtbank te Zwolle en dat verzoek werd gehonoreerd: het vonnis is op 18 augustus 1852 ingeschreven in het geboorteregister van Kampen:



Catharina heette dus voortaan Elizabeth Catharina. En dat ging goed tot het moment, dat zij ging trouwen. Zij trouwde op 1 juli 1874 te Kampen met Cornelis Johannes Boele. In de huwelijksakte heet zij echter Catharina Elizabeth Huber, en die namen kloppen niet:


In de krant worden haar voornamen wél goed vermeld (Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant van 2 juli 1874):

De vergissing in de huwelijksakte is begrijpelijk: In de marge van de geboorteakte van Elizabeth Catharina staat slechts, dat er toestemming is verleend tot voornaamsbijvoeging van Elizabeth, en dan zou je denken dat de tweede voornaam Elizabeth wordt, hetgeen dus niet zo is.

Om de voornamen in de huwelijksakte te kunnen wijzigen, stapten Cornelis Johannes Boele en zijn echtgenote naar de rechtbank te Zwolle en dat had als resultaat, dat de voornamen gewijzigd werden: het vonnis werd ingeschreven op 26 september 1874 in het huwelijksregister van Kampen:






donderdag 15 december 2022

Hoe Abraham Jongelijn uiteindelijk toch kon trouwen (3)

(vervolg)

Op 25 maart 1817 is te Heemstede geboren: Catharina, wettige dochter van Abraham Jongelijn en Catharina Gluijsteen, zijn huisvrouw:


De akte vermeldt, dat Abraham Jongelijn smid is onder de Rijdende Artillerie, hetgeen betekent, dat deze Abraham dezelfde is als, die welke in 1821 trouwt te 's-Hertogenbosch. Er staat weliswaar in de geboorteakte, dat Catharina Gluijsteen de huisvrouw is van Abraham Jongelijn, maar dat kan niet juist zijn. Over het kind Catharina is verder niets te vinden.  

Misschien is de moeder Catharina Gluijsteen dezelfde als die op 17 mei 1817 te Leiden trouwt met Cornelis Jacobus Mulder:

Uit dit huwelijk wordt op 29 november 1817 te Leiden een zoon Isaac Johannes geboren:

Als de Catharina Gluijsteen, die in maart 1817 te Heemstede moeder wordt, dezelfde is als die welke in november 1817 te Leiden moeder wordt, zou dat betekenen, dat zij in acht maanden tijd twee keer moeder is geworden, niet onmogelijk, maar wel onwaarschijnlijk. Als we het hier echter over twee naamdragers Catharina Gluijsteen hebben, is de vraag: Waar zijn de Catharina Gluijsteen en haar dochter Catharina gebleven?


donderdag 8 december 2022

Hoe Abraham Jongelijn uiteindelijk toch kon trouwen (2)

 (vervolg)

Uit het huwelijk Snijder/Reiners zijn o.a. geboren:

1 Johanna, geboren Sprang 4 mei 1826

2 Pieter Christiaan Wilhelm, geboren 's-Hertogenbosch 11 juni 1828

Kort na de geboorte van het tweede kind zijn de echtelieden naar Sprang vertrokken.

Elisabeth Reiners vestigt zich op 14 april 1829 echter weer met man en haar drie kinderen te 's-  Hertogenbosch, komend van Sprang (register van vestiging  folio 14 en volkstellingsregister van 1822, wijk I, Vughterdijk I 152)). Het oudste kind is de 11-jarige in 's-Hertogenbosch geboren Maria Jongelijn.  

Elisabeth Reiners overlijdt op 12 maart 1861 te 's-Hertogenbosch:

Haar weduwnaar overlijdt aldaar op 16 augustus 1865:

Hoe ging het verder met Abraham Jongelijn, zijn echtgenote Johanna Margaretha de Wijs en zijn (maar niet haar) dochter Maria Jongelijn?

Maria Jongelijn trouwt op 3 april 1844 te Utrecht met Johannes Vreeswijk, haar vader is dan al overleden, haar moeder woont te 's-Hertogenbosch:

Uit de huwelijksbijlagen blijkt, dat haar vader Abraham Jongelijn op 13 januari 1832 te Amersfoort is overleden:

Uit de overlijdensakte van Abraham Jongelijn blijkt, dat hij, toen hij overleed, in Amersfoort woonde:

De echtelieden Vreeswijk/Jongelijn vierden in 1884 hun 40-jarig huwelijksfeest en woonden toen te Amsterdam (Algemeen Handelsblad van 29 maart 1884): 

Abrahams weduwe Johanna Margaretha de Wijs trouwt op 9 juli 1836 te 's-Hertogenbosch met Jean Anthoine de Haas:

In deze akte wordt vermeld, dat Abraham Jongelijn te Utrecht is overleden, dat is niet juist: dat moet zijn: Amersfoort.

Jean Anthoine de Haas overlijdt op 21 maart 1850 te Zaltbommel. Zijn weduwe Johanna Margaretha de Wijs overlijdt op 29 oktober 1875 te Varik. 

Nader onderzoek heeft geleerd, dat Abraham Jongelijn in 1817 in Heemstede wettig vader is geworden van een dochter Catharina.

(wordt vervolgd)


donderdag 1 december 2022

Hoe Abraham Jongelijn uiteindelijk toch kon trouwen (1)

Abraham Jongelijn wordt drie keer ongehuwd vader, de moeder van die kinderen is steeds dezelfde.

Op 23 oktober 1815 wordt hij te Breda vader van een doodgeboren zoon, Abraham is dan cannonier en smid bij het Corps Rijdende Artillerie, de moeder is Elisabeth Rijnners (dat blijkt Reiners te moeten zijn):

 

Op 3 oktober 1816 wordt hij te 's-Hertogenbosch vader van weer een doodgeboren zoon, Abraham is dan smid bij de rijdende artillerie, de moeder is Elisabeth Reijngers, die (ten onrechte) huisvrouw wordt genoemd van Abraham Jongelijn! :

Op 1 februari 1818 wordt hij te 's-Hertogenbosch vader van een dochter Maria, Abraham is dan smidsbaas bij de zesde compagnie rijdende artillerie, en verklaart zich vader van het kind, van wie Elisabeth Reiners de moeder is:

In 1821 heeft Abraham Jongelijn trouwplannen, niet met de moeder van zijn drie genoemde kinderen maar met Johanna Margaretha de Wijs, de huwelijksafkondigingen vinden op 28 januari 1821 en 4 februari 1821 te 's-Hertogenbosch plaats :

 

Maar tot een huwelijk zou het (nog) niet komen. Een attente ambtenaar van de burgerlijke stand heeft ontdekt, dat in bovengenoemde akte van aangifte van een doodgeboren kind in 1816 is vermeld, dat de ouders van het kind zijn getrouwd, en dat klopt niet (Stadsarchief 's-Hertogenbosch, toegang 2, Nieuw Stadsarchief,  inv. nr. 133, folio 97v, 2 maart 1821):

Abraham Jongelijn is in ondertrouw met Johanna Margaretha de Wijs. De ambtenaar van de burgerlijke stad heeft ontdekt, dat de bruidegom op 4 oktober 1816 een kind heeft aangegeven van Elisabeth Reijngers, zijne huisvrouw. Het huwelijk kan niet doorgaan, als het tegendeel niet is bewezen.

Er zit voor Abraham niets anders op, dan naar de rechtbank te stappen en te verklaren dat Elisabeth Reijngers niet zijn huisvrouw was en de akte dus te laten corrigeren. Het vonnis heeft plaatsgehad voor de rechtbank te Rotterdam, waar Abraham toen in garnizoen lag. Het vonnis is op 17 augustus 1822 in het geboorteregister van 's-Hertogenbosch ingeschreven:

 

Uit het vonnis blijkt, dat Abraham verklaart nooit met de moeder van het kind getrouwd te zijn geweest en het het kind buiten huwelijk te hebben verwekt.

Er wordt een kantmelding geplaatst bij de akte van 1816 en op diezelfde 17 augustus 1822 vindt het huwelijk plaats van Abraham Jongelijn en Johanna Margaretha de Wijs:

 

De moeder van de drie genoemde kinderen, Elisabeth Reiners, trouwt op 27 mei 1825 te Besoijen met Johannes Cornelis Snijder:


(wordt vervolgd)

donderdag 24 november 2022

Het ontstaan van de naam Jansen van der Sligte (3)

(vervolg)

De twee zoons, die trouwen, doen dat met de achternaam van der Sligte:

Derk van der Sligte trouwt op 17 mei 1856 te Olst met Gerritdina Evers:

Derk heet volgens zijn geboorteakte overigens van der Sligt!:

 

Berend van der Sligte trouwt op 2 februari 1865 te Olst met Johanna Kiekebos:


Het lijkt er dus op dat de kinderen van het echtpaar van der Slegt/Spiekerbos verschillende achternamen gebruiken.

Bij de gehuwde zoons zou de achternaam van der Sligte worden, zo lijkt het, maar het zou anders lopen.

Uit het huwelijk van der Sligte/Evers zijn te Olst geboren:

1 Hendrikus, geboren 3 februari 1857

2 Hendrika, geboren 28 juli 1858

3 Gerrit, geboren 18 november 1859

4 Tonia, geboren 10 januari 1861

5 Johanna, geboren 13 oktober 1863

6 Gerritdina, geboren 22 december 1865, overleden 30 juni 1867

Het merkwaardige bij deze zes kinderen is, dat de vader in hun geboorteakten steeds Derk Jansen van der Sligte wordt genoemd. De kinderen zouden de achternaam Jansen van der Sligte gaan voeren.

Uit het huwelijk van der Sligte/Kiekebos zijn te Olst geboren:

1 Hendrika, geboren 18 november 1865, overleden 25 mei 1875

2 Doodgeboren dochter, geboren en overleden 28 januari 1867

2 Antonius, geboren 13 januari 1868

3 Johannes, geboren 17 februari 1870

4 Alberdina, geboren 11 juli 1871

5 Suzanna, geboren 10 juni 1873

6 Bernardus, geboren 9 januari 1875

7 Hendrika, geboren 31 maart 1876, overleden 10 juli 1876

8 Hendrikus, geboren 8 april 1879, overleden 8 oktober 1879

9 Gerhardus, geboren 28 mei 1882

Van de negen kinderen hebben er acht de achternaam van der Sligte in hun geboorteakte. Alleen zoon Johannes heeft de achternaam van der Sligt en dat is zo gebleven.   

Hier doet zich dus het opmerkelijke feit voor,  dat de kinderen van twee broers drie verschillende achternamen hebben.

donderdag 17 november 2022

Het ontstaan van de naam Jansen van der Sligte (2)

(vervolg)

Zoon Martinus trouwt op 29 april 1837 als Martinus van der Slegt te Olst met Maria Arnoldus:

In de verklaring van de nationale militie heet de bruidegom Martinus Jansen op de Tent:

Ook bevinden zich bij de huwelijksbijlagen afschriften van notariële akten, waaruit de verschillende achternamen van zowel vader als moeder van de bruidegom blijken:


Hun huwelijk bleef kinderloos. Maria overlijdt als Maria Otten, echtgenote van Martinus van der Sligte op 17 november 1864 te Olst:

Martinus overlijdt op 13 december 1870 te Olst als Martinus Jansen van der Sligte, weduwnaar van Maria Otten:

Het lijkt erop, dat Martinus zijn achternaam heeft gewijzigd in Jansen van der Sligte. Ik vermoed echter, dat hij de naam Jansen van der Sligte heeft ontleend aan zijn broer Henricus Joannes.

Deze broer trouwt op 19 april 1823 als Henricus Joannes van der Slegt te Olst met Gerridina Spiekerbos: 

In het afschrift van het doopbewijs van de bruidegom wordt vermeld, dat Henricus Joannes Tentman en Henricus Joannes van der Slegt dezelfde personen zijn:

Een soortgelijke vermelding blijkt uit een afschrift van een notariële akte:

 

Bij de geboortes van zijn kinderen heeft de bruidegom zijn tweede voornaam Joannes gewijzigd in Jansen en noemt zich dan Hendrikus Jansen van der Sligte/van der Sligt. Het ontstaan van een samengestelde achternaam zit eraan te komen, maar dat zou nog even duren. De achternaam van de moeder van de kinderen wordt overigens ook op verschillende manieren gespeld.

Uit het huwelijk van Henricus Joannes van der Slegt en Gerridina Spiekerbos zijn te Olst geboren:

1 Janna, geboren 24 augustus 1824, vader Hendrikus Jansen van der Slegte, moeder Spijkerbos

2 Alberdina, geboren 22 december 1827, vader Hendrikus Jansen van der Sligt, moeder Spiekerbos

3 Derk, geboren 19 februari 1831, vader Hendrikus Jansen van der Sligt, moeder Spiekerbos

4 Wilhelmina, geboren 29 mei 1835, vader Hendrikus Jansen van der Sligte, moeder Spijkerbos

5 Berend, geboren 29 augustus 1838, vader Hendrikus Jansen van der Sligte, moeder Spijkerbos

6 Gerrit, geboren 6 februari 1842, vader Hendrikus Jansen van der Sligte, moeder Spijkerbos

7 Johanna, geboren 27 april 1846, vader Hendrikus Jansen van de Sligte, moeder Spijkerbos

Hendrikus overlijdt op 18 augustus 1856 te Olst als Hendrikus van der Sligte. Zijn weduwe Gerritdina Spijkerbos overlijdt te Olst op 31 oktober 1873 als weduwe van Hendrikus Jansen van de Sligte.

De vraag is met welke achternaam hun zeven kinderen door het leven zijn gegaan:  van der Sligte, van der Sligt, Jansen van der Sligte of Jansen van der Sligt?

Dochter Janna trouwt als Janna van der Slegte op 14 september 1854 te Diepenveen met Bernardus Oostendorp. Zij overlijdt op 13 november 1872 te Deventer en heet dan Janna van der Sligte of van der Slegte. Haar weduwnaar hertrouwt op 25 september 1873 te Deventer met Johanna Bourgondien en is dan weduwnaar van Johanna van der Sligte of van der Slegte.

Dochter Alberdina trouwt als Alberdina van der Sligt op 12 april 1860 te Olst met Antony Haverkamp. Zij overlijdt op 9 april 1867 te Olst als Alberdina Jansen van der Sligte. Antony Haverkamp trouwt op 21 januari 1874 te Olst met Johanna Jansen van der Sligte, de jongste zus van zijn eerste echtgenote!!

Dit is de eerste keer, dat de achternaam Jansen van der Sligte in een huwelijksakte wordt vermeld. 

Johanna Jansen van der Sligte overlijdt op 7 februari 1914 te Olst. Haar weduwnaar Antony Haverkamp overlijdt te Olst op 6 april 1914, hij was eerder weduwnaar van Alberdina Jansen van der Sligte. 

Dochter Wilhelmina overlijdt ongehuwd op 20 februari 1913 te Steenwijkerwold als Wilhelmina Jansen van der Sligte.   

Gerrit overlijdt te Olst op 6 juni 1849 als Gerrit Jansen van der Sligte.

(wordt vervolgd)